Miesiąc: Kwiecień 2019

Co my tu mamy?

Na początku wypada przedstawić bohaterów tej magicznej sztuki, która nas za moment czeka. Mamy więc dwie główne części ciemni: powiększalnikową (1.) oraz chemiczną (2.).

W części powiększalnikowej, mamy przede wszystkim powiększalnik (x), to urządzenie pozwalające rzucać obraz z negatywu na papier fotograficzny znajdujący się pod nim. Papier jest umieszczony w maskownicy (a), co zapobiega jego poruszeniu czy wyginaniu podczas naświetlania. Aby precyzyjnie pracować z powiększalnikiem potrzebny jest zegar ciemniowy (b), który automatycznie przerywa naświetlanie po upływie z góry ustalonego czasu.

W chemicznej części ciemni, mamy kuwety z chemią i wodą, oraz szczypce. Do wywołania zdjęcia, potrzeba wywoływacza, przerywacza oraz utrwalacza. Na końcu stoi kuweta z wodą, aby opłukać odbitkę z chemikaliów. Wywoływacz i utrwalacz najłatwiej kupić w sklepach internetowych, nie jest to wbrew pozorom olbrzymi wydatek. Przerywacz też można kupić, ale równie dobrze można zmieszać ocet z wodą (błagam, tylko NIE balsamiczny) w proporcji 1:4.

Pracę znacząco usprawnia lampa ciemniowa (y), jednak nie może ona znajdować się zbyt blisko materiałów światłoczułych. Z lampą nie można też pracować w przypadku odbitek kolorowych.

Niech zaczną się igrzyska…

Chemia zalana, obiektyw powiększalnika i maskownica wyczyszczone, papier przygotowany, można zaczynać zabawę w ciemni.

Zaczynamy od włożenia negatywu do powiększalnika. Jest tam na to specjalna kasetka. Następnie przystępujemy do kadrowania i ostrzenia na maskownicy. Gdy jesteśmy już pewni, że takiej odbitki chcemy, wyciągamy papier i… ucinamy z niego cienki pasek, szerokości kilku centymetrów. Wkładamy go do maskownicy i zasłaniając jakimś kartonikiem naświetlamy go, odsłaniając po kawałku co 2 sekundy. Po wywołaniu będziemy wtedy mogli ocenić jaki czas jest odpowiedni dla pełnowymiarowej odbitki. Wrzucamy więc pasek do wywoływacza i trzymamy maksymalnie 2 minuty, ale najlepiej samemu ocenić moment. Praca w ciemni jest jak gotowanie, trzeba to robić z sercem. Po wywoływaczu przychodzi kolej na przerywacz, który jak sama nazwa wskazuje przerywa procesy wywoływania. Tutaj odbitka spędza minimum 15 sekund, nie należy też przesadzać w drugą stronę i trzymać jej tam kilka minut. I w końcu kąpiel w utrwalaczu trwająca min. 5 minut. Gdy odbitka znajdzie się w przerywaczu, można włączyć normalne światło (upewniając się uprzednio, czy papier nie został na wierzchu).

Oceniamy, który czas naświetlania dał nam zadowalające efekty, ustawiamy zegar i powtarzamy proces, naświetlając kolejny pasek, ale już w całości wybranym czasem.

Jeżeli jesteśmy zadowoleni, całą zabawę przeprowadzamy na pełnowymiarowym papierze.

Po zakończeniu pracy, gotowe odbitki płuczemy pod bieżącą wodą i wieszamy jak pranie na sznurku (oczywiście z należytą ostrożnością), lub odkładamy na ręczniku.

Ciemnia fotograficzna to cudowne miejsce do odprężenia się, choć wymaga sporo uwagi i precyzji (jak przy ostrzeniu powiększalnika). Polecam spróbować każdemu.

https://www.youtube.com/watch?v=fND_Y6OgsDs

Skomplikowane początki

Jak w przypadku wielu znaczących wynalazków, sukces miał wielu ojców. Pierwszym ojcem, a właściwie dziadkiem, był Georg Fabricius, który w 1556 r. zwrócił uwagę na czernienie chlorku srebra pod wpływem promieni słonecznych. Prawie 200 lat później, w 1725, Johann Heinrich Schulze uzyskał „odbitkę” obrazu na emulsji światłoczułej, wykorzystującej właśnie chlorek srebra. W materiale nieprzezroczystym wyciął szablony i naświetlał emulsję na słońcu. Niestety nie udało się jej utrwalić.

Kolejne 100 lat i powstaje pierwsza fotografia. Jej autorem jest Joseph-Niecephore Niepce. Na wypolerowaną, metalową płytkę naniósł asfalt syryjski i tak przygotowany materiał umieszczał w camerze obscurze. W miejscach wystawionych na działanie światła, asfalt twardniał, a nienaświetlone fragmenty zmywało się olejkiem lawendowym. 

Rok 1839 jest uznawany za oficjalną datę wynalezienia fotografii.  Wtedy to Louis Jacques Daguerre zademonstrował Akademii Francuskiej zdjęcie fotograficzne wykonane na jodku srebra. Niestety, zdjęcia wykonywanego w tej technice nie dało się powielić. Równolegle nad otrzymywaniem obrazów tworzonych przez światło pracował anglik, William Henry Fox Talbot. Udało mu się uzyskać obraz negatywowy na papierze pokrytym jodkiem srebra. W jego metodzie, dało się uzyskać obraz pozytywowy w dowolnej liczbie odbitek. Taka operacja polegała na ułożeniu świeżego papieru pokrytego warstewką chlorku srebra oraz wcześniej uzyskanego negatywu jeden na drugim (jak kanapkę) i naświetlenie. W ten sposób, obraz odbijał się w pozytywie na przygotowanym papierze.

W tym samym roku, John Herschel nadaje procesowi Talbota miano fotografii.

Mamy to!

Dalszy rozwój medium następuje całkiem szybko. Z płytek srebrnych i papieru przenoszono się na płytki szklane pokryte chemią światłoczułą. Już w 1861 roku James Maxwell uzyskuje pierwszą, trwałą fotografię barwną, a 46 lat później, bracia Lumiere wprowadzają do sprzedaży pierwsze płytki do fotografii barwnej, produkowane na bazie skrobi ziemniaczanej – autochrome.

Wydawać by się mogło, że w dobie błyskawicznej fotografii cyfrowej są to techniki martwe i przestarzałe. Spróbuję na tej stronie pokazać, że nie są martwe, co więcej, mają się dobrze. Poprzez pracę z nimi można nauczyć się wielu rzeczy związanych z procesami chemiczno-fizycznymi oraz po prostu dobrze się bawić.